🧠 Mobbing

İşyerinde Psikolojik Tacizin Hukuki Boyutu

Mobbing, Türk hukuk sisteminde doğrudan tanımlanmış bir kavram olmamakla birlikte, işverenin işçiye karşı sistematik ve kasıtlı olarak uyguladığı psikolojik baskı, dışlama, aşağılama ve yıldırma davranışlarını ifade eder.

Mobbing, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 24. ve 25. maddelerinde düzenlenen “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller” kapsamında değerlendirilmekte; ayrıca Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi uyarınca işverenin, işçinin kişiliğini koruma yükümlülüğünü ihlal etmesi durumunda hukuki sorumluluğu doğmaktadır.

Mobbing mağduru işçi, hem iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir hem de manevi tazminat talebinde bulunabilir.

📘 1. Tanım ve Kavramsal Çerçeve

Mobbing, ilk kez Heinz Leymann tarafından tanımlanmış ve işyerinde psikolojik taciz olarak literatüre girmiştir. Türk hukukunda açık bir tanımı bulunmasa da, uygulamada “sürekli, sistematik ve kasıtlı psikolojik baskı” olarak kabul görmektedir. Mobbing davranışları şunları içerebilir:

• Sürekli eleştiri ve küçümseme
• Sosyal izolasyon
• Bilgi akışının engellenmesi
• Yetki ve görevlerin keyfi şekilde değiştirilmesi

Bu davranışlar, işçinin kişilik haklarını ihlal eder ve hukuki sorumluluk doğurur.

⚖️ 2. Mevzuat Atıfları ve Hukuki Dayanaklar

Mobbing, doğrudan tanımlanmasa da aşağıdaki mevzuat hükümleriyle ilişkilendirilir:

• 4857 sayılı İş Kanunu
  • Madde 24/II-b: İşçinin, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışları nedeniyle sözleşmeyi feshetme hakkı
  • Madde 25/II-d: İşverenin, işçiye karşı şeref ve haysiyet kırıcı davranışları fesih sebebidir
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
  • Madde 417: İşverenin, işçinin kişiliğini koruma yükümlülüğü
• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu
  • Madde 24: Kişilik haklarına saldırının durdurulması ve tazminat talebi
• 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu
  • Madde 3: Ayrımcılık yasağı kapsamında psikolojik taciz değerlendirmesi

🔍 3. İspat Araçları ve Delil Yönetimi

Mobbing iddiasının ispatı zordur; bu nedenle delil yönetimi kritik öneme sahiptir:

• Yazılı Belgeler: E-posta, mesaj, görev değişiklikleri
• Tanık Beyanları: Aynı işyerinde çalışanların gözlemleri
• Ses ve Görüntü Kayıtları: Hukuka uygun şekilde elde edilmişse geçerlidir
• Dijital Deliller: Log kayıtları, sistem erişim verileri

Delillerin geçerliliği için CMK 217. maddeye uygunluk şarttır.

💔 4. Manevi Tazminat Davaları

Mobbing mağduru işçi, kişilik haklarının ihlali nedeniyle manevi tazminat talep edebilir:

• Dayanak: 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Madde 58
• Görevli Mahkeme: 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca iş mahkemeleri
• Tazminat Miktarı: Olayın ağırlığı, süresi ve mağdurun durumu dikkate alınır

🚨 5. Ceza Hukuku Açısından Mobbing

Mobbing davranışları bazı durumlarda Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir:

• TCK Madde 125: Hakaret
• TCK Madde 106: Tehdit
• TCK Madde 105: Cinsel taciz
• TCK Madde 120: Huzur ve sükunu bozma

Ceza sorumluluğu için kast unsuru aranır; mağdurun şikâyeti üzerine soruşturma başlatılır.

🛡️ 6. İşverenin Sorumluluğu ve Önleyici Tedbirler

İşverenin yükümlülükleri:

• Risk değerlendirmesi yapmak
• Şikâyet mekanizması kurmak
• Eğitim ve farkındalık çalışmaları düzenlemek
• Etik kurallar ve davranış standartları belirlemek

Dayanak: 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

💻 7. Dijital Delillerin Rolü

Uzaktan çalışma sistemlerinde dijital delillerin önemi artmıştır:

• E-posta ve mesaj kayıtları
• Online toplantı kayıtları
• Görev atama sistemleri
• Erişim logları

Bu delillerin kullanımı KVKK ve CMK 134 ile uyumlu olmalıdır.

🌍 8. Uluslararası Hukukta Mobbing Yaklaşımları

Uluslararası düzenlemeler:

• AİHS Madde 3: İnsanlık dışı muamele yasağı
• ILO 190 No’lu Sözleşme: İşyerinde şiddet ve tacizin önlenmesi
• Avrupa Sosyal Şartı: Güvenli ve sağlıklı çalışma ortamı hakkı

Türkiye, bu sözleşmelere taraf olup iç hukukta uyum yükümlülüğü altındadır.

❓ Sık Sorulan Sorular – Mobbing

🧠 Mobbing nedir?

Mobbing, işyerinde bir çalışana karşı sistematik ve kasıtlı şekilde uygulanan psikolojik baskı, dışlama, aşağılama ve yıldırma davranışlarının bütünüdür. Türk hukukunda açık bir tanımı olmasa da çeşitli mevzuat hükümleriyle korunmaktadır.

⚖️ Mobbing hangi kanunlarla düzenlenmiştir?

Mobbing doğrudan tanımlanmasa da aşağıdaki mevzuatlarla ilişkilidir:

• 4857 sayılı İş Kanunu (Madde 24/II-b ve 25/II-d)
• 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (Madde 417 ve 58)
• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (Madde 24)
• 6701 sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu (Madde 3)

📄 Mobbing yaşadığımı nasıl ispat edebilirim?

İspat için aşağıdaki deliller kullanılabilir:

• E-posta ve mesaj kayıtları
• Tanık beyanları
• Görev değişiklikleri ve performans raporları
• Hukuka uygun ses/görüntü kayıtları
• Dijital log ve sistem verileri

💔 Mobbing nedeniyle işten ayrılırsam tazminat alabilir miyim?

Evet. Mobbing nedeniyle iş sözleşmesini haklı nedenle fesheden işçi, kıdem tazminatına hak kazanabilir. Ayrıca manevi tazminat davası da açabilir.

🛡️ İşveren mobbingden sorumlu tutulabilir mi?

Evet. İşveren, işyerinde mobbingin önlenmesi için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Bu yükümlülüğün ihlali hem hukuki hem de idari sorumluluk doğurur.

🚨 Mobbing ceza gerektiren bir suç mudur?

Bazı mobbing davranışları Türk Ceza Kanunu kapsamında suç teşkil edebilir:

• Hakaret (TCK 125)
• Tehdit (TCK 106)
• Cinsel taciz (TCK 105)
• Huzur ve sükunu bozma (TCK 120)

💻 Dijital ortamda yaşanan mobbing nasıl değerlendirilir?

Uzaktan çalışma sistemlerinde dijital mobbing, e-posta, mesaj, görev atamaları ve toplantı kayıtları üzerinden değerlendirilir. Bu delillerin KVKK ve CMK 134 kapsamında hukuka uygun şekilde sunulması gerekir.

🌍 Uluslararası hukukta mobbing nasıl ele alınır?

Mobbing, uluslararası sözleşmelerle de korunmaktadır:

• AİHS Madde 3: İnsanlık dışı muamele yasağı
• ILO 190 Nolu Sözleşme: İşyerinde şiddet ve tacizin önlenmesi
• Avrupa Sosyal Şartı: Güvenli çalışma ortamı hakkı

📞 Mobbing mağduru olarak ne yapmalıyım?

• Durumu belgeleyin
• Güvendiğiniz tanıklardan destek alın
• İşverenin iç şikâyet mekanizmasını kullanın
• Hukuki danışmanlık alın
• Gerekirse dava açın

📞 Hukuki Destek İçin Bizimle İletişime Geçin
İşyerinde mobbing mağduru olduğunuzu düşünüyor, haklarınızı öğrenmek veya hukuki süreç başlatmak istiyorsanız, Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi olarak yanınızdayız. Mevzuat temelli yaklaşımımız, dijital delil yönetimi uzmanlığımız ve yüksek etik standartlarımızla süreci şeffaf ve güvenilir şekilde yürütüyoruz. Aşağıdaki iletişim kanallarımızdan bize ulaşabilir, dilerseniz WhatsApp üzerinden hızlı danışmanlık alarak ilk adımı atabilirsiniz. Unutmayın, haklarınızı bilmek ilk savunmadır.

🏢 Ofislerimiz

Kadıköy Fortis Sinanlı Ofisi
📍 Adres: Fortis Sinanlı, Kadıköy/İstanbul
📌 Google Harita ile Yol Tarifi Alın
📞 Telefon: +90 212 224 57 00
💬 WhatsApp: Buradan hızlıca yazın
📧 E-posta: info@kenanuysal.av.tr

Mecidiyeköy Ofisi
📍 Adres: Mecidiyeköy Merkez, Şişli/İstanbul
📌 Google Harita ile Yol Tarifi Alın
📞 Telefon: +90 212 224 57 00
💬 WhatsApp: Hemen ulaşın