Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
Paylaşmalı mal ayrılığı; Türk Medeni Kanunu, eşler arasındaki malvarlığı ilişkilerini düzenlemek amacıyla dört temel mal rejimi sunar. Bunlar arasında yer alan paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, eşlerin malvarlıklarını koruma altına alırken, belirli durumlarda paylaşımı esas alan karma bir sistem sunar.
Bu rejim, tarafların bireysel malvarlıklarını yönetme özgürlüğünü sağlarken, boşanma veya ölüm gibi durumlarda edinilmiş malların adil bir şekilde paylaşılmasını düzenler. Türk Medeni Kanunu’nun 244-255. maddeleri, paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin yasal çerçevesini oluşturur. Bu yazıda, yasal dayanaklardan yararlanarak paylaşmalı mal ayrılığı rejimi kapsamlı bir şekilde ele alınacaktır.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi: Tanımı ve Temel Özellikleri
Medeni Kanun’un 244. Maddesi: “Eşler, mal rejimi sözleşmesi ile paylaşmalı mal ayrılığı rejimini kabul edebilirler. Bu rejimde, her eş kendi malvarlığı üzerinde tam tasarruf hakkını korur.”
Bu tanım doğrultusunda paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin başlıca özellikleri şu şekildedir:
Bireysel Mülkiyet Hakkı: Her eş kendi malvarlığı üzerinde yönetim, tasarruf ve kullanım hakkına sahiptir.
Edinilmiş Malların Paylaşımı: Evlilik boyunca edinilen mallar, evliliğin sona ermesi durumunda adil bir şekilde paylaşılır.
Sözleşmeye Dayalı Yapı: Bu rejimin uygulanabilmesi için eşler arasında noter huzurunda bir mal rejimi sözleşmesi yapılması gereklidir.
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, bireysel bağımsızlık ve ortak sorumluluk arasındaki dengeyi sağlamak amacıyla düzenlenmiştir. Bu yönüyle, evlilik içerisinde ekonomik özgürlüğünü korumak isteyen eşler için önemli bir seçenek sunar.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminin Kanuni Dayanakları
Medeni Kanun’un 245. Maddesi: “Eşlerin, edinilmiş malları üzerinde paylaşım hakları saklı kalmak üzere, bireysel malvarlıkları üzerinde yönetim, tasarruf ve kullanım yetkileri devam eder.”
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, eşlerin bireysel mülkiyetlerini korurken, evlilik sırasında edinilen malların paylaşımına ilişkin düzenlemeler içerir. Örneğin:
Edinilmiş mallar, boşanma durumunda eşit paylaşım esasına göre bölüştürülür.
Bireysel malvarlıkları (kişisel mallar) paylaşım dışında tutulur.
TMK 248. Madde: “Eşlerin edinilmiş mal ve kişisel mal ayrımı, bu rejime göre belirlenir.” Bu madde, hangi malların kişisel mal, hangi malların edinilmiş mal olarak değerlendirileceğini düzenler. Örneğin, miras veya bağış yoluyla elde edilen varlıklar kişisel mal olarak kabul edilir.
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejiminin Sona Ermesi ve Mal Paylaşımı
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, eşlerin evlilik süresince edinmiş oldukları mallar üzerindeki haklarını korurken, evlilik birliğinin sona ermesi durumunda adil bir paylaşım mekanizması sunar.
TMK Madde 250: “Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, eşlerin anlaşması, mahkeme kararı veya evliliğin sona ermesi ile sona erer.”
Sona erme durumları şu şekildedir:
Evliliğin Sona Ermesi: Boşanma sürecinde, her eş, bireysel malvarlığı ve edinilmiş malların paylaşımı konusunda hak talep edebilir.
Mal Rejiminin Değiştirilmesi: Taraflar, evlilik süresince başka bir mal rejimine geçiş yapmayı tercih edebilirler.
Ölüm: Eşlerden birinin ölümü durumunda, mal paylaşımı miras hükümlerine uygun şekilde gerçekleşir.
TMK Madde 255: “Eşler arasında edinilmiş malların paylaşımı sırasında, kişisel mallar bu paylaşıma dahil edilmez. Kişisel mal kategorisine giren varlıklar arasında bağış, miras veya özel kullanım amaçlı mallar bulunur.”
5. Yargı Kararları ve Örnekler
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi uygulamalarına ilişkin bazı önemli yargı kararları şunları içerir:
Yargıtay Kararı: “Edinilmiş malların paylaşımı sırasında tarafların noter huzurunda yapmadığı sözleşme hükümsüz sayılır ve yasal mal rejimi esas alınır.” Bu karar, mal rejimi sözleşmesinin şekil şartlarına uygun yapılması gerekliliğini vurgular.
Özel Durumlar: Boşanma davalarında, eşlerin edinilmiş malları üzerinde sahip oldukları haklar, mahkeme kararlarıyla düzenlenir. Malların adil paylaşımı, tarafların ekonomik çıkarlarını koruma amacı taşır.
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi’nin Hizmetleri
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi, paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin her türlü hukuki desteği sağlamaktadır. Başlıca hizmetlerimiz:
Paylaşmalı Mal Ayrılığı Sözleşmeleri: Noter huzurunda geçerli mal rejimi sözleşmeleri hazırlıyoruz.
Mal Paylaşımı Davaları: Evliliğin sona ermesi durumunda, edinilmiş malların paylaşımı sürecini hukuka uygun şekilde yönetiyoruz.
Tazminat Davaları: Boşanma sürecinde doğabilecek maddi ve manevi tazminat taleplerine çözüm sunuyoruz.
Hukuki Danışmanlık: Türk Medeni Kanunu çerçevesinde müvekkillerimizin haklarını korumak için destek sağlıyoruz.
Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi, eşlerin ekonomik özgürlüklerini korurken, evlilik birliği sona erdiğinde adil bir paylaşım sağlar. Ancak, bu rejimden doğan hakların korunması ve doğru uygulanması için profesyonel hukuki destek almak büyük önem taşır.
Öneriler:
Mal rejimi sözleşmesi yaparken uzman bir avukattan hukuki destek alın.
Haklarınızı korumak için ilgili mevzuatı dikkatle inceleyin.
Boşanma ve mal paylaşımı süreçlerinde adil bir çözüm için hukuki danışmanlık almaktan çekinmeyin.
Türk Medeni Kanununda Paylaşmalı Mal Ayrılığı ile ilgili düzenlemeler
”PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI A. Yönetim, yararlanma ve tasarruf I. Genel olarak Madde 244- Eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. II. İspat Madde 245- Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. B. Borçlardan sorumluluk Madde 246- Eşlerden her biri, kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur. C. Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye I. Sona erme anı Madde 247- Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde de, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer. II. Malların geri alınması ve paylı malın verilmesi 1. Genel olarak Madde 248- Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi sona erdiğinde, üstün yararı olduğunu ispat eden eş, diğer önlemler yanında, eşine payının ödeme günündeki karşılığını vermek suretiyle paylı mülkiyetteki malın kendisine verilmesini isteyebilir. 2. Katkıdan doğan hak Madde 249- Eşlerden biri diğerine ait olup, paylaştırma dışı kalan bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa; mal rejiminin sona ermesi hâlinde, katkısı oranında hakkaniyete uygun bir bedel ödenmesini isteyebilir. Aynı istem, paylaştırma dışı kalan malın yerine geçen değerler için de geçerlidir. III. Aileye özgülenen mallar 1. Kural Madde 250- Eşlerden biri tarafından paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra edinilmiş olup ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallar ile ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi hâlinde eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Paylaştırmada işletmelerin ekonomik bütünlüğü gözetilir. Manevî tazminat alacakları, miras yoluyla edinilen mallar ile karşılıksız kazandırmada bulunanın açık iradesinden aksi anlaşılmadıkça, sağlar arası veya ölüme bağlı tasarruflarla edinilen mallar hakkında bu hüküm uygulanmaz. 2. Paylaşmaya aykırı davranışlar Madde 251- Eşlerden biri, diğer eşin payını azaltmak kastıyla paylaşmadan önce bir malı karşılıksız olarak elden çıkardığı takdirde hâkim, diğer eşin alacağı denkleştirme bedelini hakkaniyete uygun olarak belirler. Mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan olağan hediyeler dışında yapılan karşılıksız kazandırmaların bu eşin payını azaltmak kastıyla yapıldığı varsayılır. Bu tür kazandırmalara ilişkin uyuşmazlıklarda mahkeme kararı, davanın kendisine ihbar edilmiş olması koşuluyla, kazandırmadan yararlanan üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir. 3. Paylaştırma isteminin reddi Madde 252- Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin payının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir. 4. Paylaştırma yöntemi Madde 253- Paylaştırmanın ayın olarak yapılması asıldır. Buna olanak yoksa bedel eklemek suretiyle paylar denkleştirilir. Eşlerden birinin diğerine ödeyeceği bedel, malların tasfiye anındaki sürüm değerlerine göre hesaplanır. Bu hesaplamada paylaşım konusu malların edinilmesinden doğan borçlar indirilir. Denkleştirme bedelinin derhal ödenmesi kendisi için ciddî güçlükler doğuracaksa, borçlu eş ödemelerin uygun bir süre ertelenmesini isteyebilir. Aksine anlaşma yoksa, tasfiyenin sona ermesinden başlayarak denkleştirme bedeline faiz yürütülür; durum ve koşullar gerektiriyorsa ayrıca borçludan güvence istenebilir. IV. Aile konutu ve ev eşyası 1. İptal veya boşanma hâlinde Madde 254- Evliliğin iptal veya boşanma kararıyla sona erdirilmesi hâlinde, ailenin ortak kullanımına özgülenmiş ve eşler arasında eşit olarak paylaşma konusu olan konutta kalmaya ve ev eşyasını kullanmaya hangisinin devam edeceği konusunda eşler anlaşabilirler. Konutta kalma hakkını elde eden eş, bu hakkın tapu kütüğüne şerh edilmesini isteyebilir. Eşlerin aile konutunda kimin kalmaya ve ev eşyasını kimin kullanmaya devam edeceği konusunda anlaşamamaları hâlinde, hakkaniyet gerektiriyorsa hâkim, olayın özelliklerini, eşlerin ekonomik ve sosyal durumlarını ve varsa çocukların menfaatlerini göz önünde bulundurarak bu hakka hangisinin sahip olacağına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re’sen karar verir; bu kararında kalma ve kullanma süresini belirleyerek tapu kütüğüne şerhi için tapu memurluğuna bildirir. Hâkim aksine karar vermedikçe hak, belirlenen sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer. Ancak, bu süre sona ermeden yararlanan tarafın durumunda değişiklik olması hâlinde, diğer taraf hâkimden, kararın gözden geçirilmesini isteyebilir. Eşler konutta kira ile oturuyorlarsa hâkim, gerektiğinde konutta kiracı sıfatı taşımayan eşin kalmasına karar verebilir. Bu durumda, kiralayanın sözleşmeden doğan haklarını güvenceye almak için gerekli düzenleme yapılmasına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re’sen karar verilir. 2. Ölüm hâlinde Madde 255- Eşlerden birinin ölümü hâlinde, paylaşma konusu olan mallar arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras ve paylaşmadan doğan hakkına mahsup edilmek ve yetmezse bir bedel eklenmek suretiyle mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı hâlinde sağ kalan eşin veya ölenin diğer yasal mirasçılardan birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir. Sağ kalan eş, miras bırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek veya sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde bu hakları kullanamaz. Tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hükümleri saklıdır.”