Mal Ayrılığı
Mal ayrılığı; Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğinde eşler arasındaki malvarlığı ilişkilerini düzenlemek amacıyla dört temel mal rejimi sunar. Bunlardan biri olan Mal Ayrılığı Rejimi, eşlerin her birinin sahip olduğu malvarlığını ayrı ayrı koruma altına alan bir düzenlemedir. Mal ayrılığı rejimi, özellikle ekonomik bağımsızlığını korumak isteyen çiftler için önemli bir tercih olabilir.
2. Mal Ayrılığı Rejiminin Tanımı ve Hukuki Dayanağı
Medeni Kanun’un 242. Maddesi: “Mal ayrılığı rejiminde, eşlerden her biri kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf hakkını korur.”
Mal Ayrılığı Rejiminin Temel Unsurları:
• Her eş kendi malvarlığı üzerinde tek başına tasarruf yetkisine sahiptir.
• Evlilik süresince edinilen mallar, diğer eşin rızasına tabi olmadan kullanılabilir ve devredilebilir.
3. Mal Ayrılığı Rejiminin Uygulama Alanı
Medeni Kanun’un 244. Maddesi: “Eşler, evlenmeden önce veya evlilik birliği içinde mal rejimi sözleşmesi yaparak kanunda öngörülen diğer bir mal rejimini kabul edebilirler.”
Bu hüküm, mal ayrılığı rejimini tercih etmek isteyen çiftlere, noter huzurunda yapılacak bir sözleşme ile bu seçimi uygulama imkanı sağlar. Ayrıca şu durumlarda mal ayrılığı rejimi geçerli olur:
• Taraflar arasında mal rejimi sözleşmesi yapılmışsa.
• Mahkeme tarafından mal rejiminin değiştirilmesine karar verilmişse.
4. Mal Ayrılığı Rejiminin Sona Ermesi ve Sonuçları
Medeni Kanun’un 225. Maddesi: “Eşler arasındaki mal rejimi, evliliğin sona ermesi, başka bir mal rejiminin kabul edilmesi veya mahkeme kararı ile sona erer.”
Mal ayrılığı rejiminin sona ermesi durumunda eşler, sahip oldukları malvarlığını ayrı ayrı koruma hakkına sahiptir. Örneğin, boşanma durumunda her eş yalnızca kendi malvarlığı üzerinde hak sahibi olur ve diğer eşin malvarlığına dair herhangi bir hak talebinde bulunamaz.
5. Yargı Kararları ve Uygulama Örnekleri
Pratikte karşılaşılan sorunlar ve yüksek mahkeme kararları ışığında mal ayrılığı rejiminin uygulanması şu şekilde özetlenebilir:
• Evlilik Sözleşmesinin Geçerliliği: Yargıtay kararlarına göre, mal rejimi sözleşmeleri noter huzurunda yapılmadığı takdirde geçersiz sayılır.
• Boşanma Davalarında Mal Ayrılığı Rejimi: Mahkemeler, mal ayrılığı rejimine tabi eşlerin malvarlıklarını tamamen bağımsız olarak değerlendirmektedir.
6. Türk medeni Kanunu Mal ayrılığı Hükümleri:
MAL AYRILIĞI A. Yönetim, yararlanma ve tasarruf Madde 242- Mal ayrılığı rejiminde eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. B. Diğer hükümler Madde 243- İspat, borçlardan sorumluluk ve paylı mülkün özgülenmesi konularında paylaşmalı mal ayrılığı rejimine ilişkin hükümler uygulanır. DÖRDÜNCÜ AYIRIM PAYLAŞMALI MAL AYRILIĞI A. Yönetim, yararlanma ve tasarruf I. Genel olarak Madde 244- Eşlerden her biri, yasal sınırlar içerisinde kendi malvarlığı üzerinde yönetim, yararlanma ve tasarruf haklarını korur. II. İspat Madde 245- Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddiasını ispat etmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. B. Borçlardan sorumluluk Madde 246- Eşlerden her biri, kendi borçlarından bütün malvarlığıyla sorumludur. C. Mal rejiminin sona ermesi ve tasfiye I. Sona erme anı Madde 247- Mal rejimi, eşlerden birinin ölümü veya başka bir mal rejiminin kabulüyle sona erer. Mahkemece evliliğin iptal veya boşanma sebebiyle sona erdirilmesine veya mal ayrılığına geçilmesine karar verilmesi hâllerinde de, mal rejimi dava tarihinden geçerli olmak üzere sona erer. II. Malların geri alınması ve paylı malın verilmesi 1. Genel olarak Madde 248- Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır. Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi sona erdiğinde, üstün yararı olduğunu ispat eden eş, diğer önlemler yanında, eşine payının ödeme günündeki karşılığını vermek suretiyle paylı mülkiyetteki malın kendisine verilmesini isteyebilir. 2. Katkıdan doğan hak Madde 249- Eşlerden biri diğerine ait olup, paylaştırma dışı kalan bir malın edinilmesine, iyileştirilmesine veya korunmasına hiç ya da uygun bir karşılık almaksızın katkıda bulunmuşsa; mal rejiminin sona ermesi hâlinde, katkısı oranında hakkaniyete uygun bir bedel ödenmesini isteyebilir. Aynı istem, paylaştırma dışı kalan malın yerine geçen değerler için de geçerlidir. III. Aileye özgülenen mallar 1. Kural Madde 250- Eşlerden biri tarafından paylaşmalı mal ayrılığı rejiminin kurulmasından sonra edinilmiş olup ailenin ortak kullanım ve yararlanmasına özgülenmiş mallar ile ailenin ekonomik geleceğini güvence altına almaya yönelik yatırımlar veya bunların yerine geçen değerler, mal rejiminin sona ermesi hâlinde eşler arasında eşit olarak paylaşılır. Paylaştırmada işletmelerin ekonomik bütünlüğü gözetilir. Manevî tazminat alacakları, miras yoluyla edinilen mallar ile karşılıksız kazandırmada bulunanın açık iradesinden aksi anlaşılmadıkça, sağlar arası veya ölüme bağlı tasarruflarla edinilen mallar hakkında bu hüküm uygulanmaz. 2. Paylaşmaya aykırı davranışlar Madde 251- Eşlerden biri, diğer eşin payını azaltmak kastıyla paylaşmadan önce bir malı karşılıksız olarak elden çıkardığı takdirde hâkim, diğer eşin alacağı denkleştirme bedelini hakkaniyete uygun olarak belirler. Mal rejiminin sona ermesinden önceki bir yıl içinde diğer eşin rızası olmadan olağan hediyeler dışında yapılan karşılıksız kazandırmaların bu eşin payını azaltmak kastıyla yapıldığı varsayılır. Bu tür kazandırmalara ilişkin uyuşmazlıklarda mahkeme kararı, davanın kendisine ihbar edilmiş olması koşuluyla, kazandırmadan yararlanan üçüncü kişilere karşı da ileri sürülebilir. 3. Paylaştırma isteminin reddi Madde 252- Zina veya hayata kast nedeniyle boşanma hâlinde hâkim, kusurlu eşin payının hakkaniyete uygun olarak azaltılmasına veya kaldırılmasına karar verebilir. 4. Paylaştırma yöntemi Madde 253- Paylaştırmanın ayın olarak yapılması asıldır. Buna olanak yoksa bedel eklemek suretiyle paylar denkleştirilir. Eşlerden birinin diğerine ödeyeceği bedel, malların tasfiye anındaki sürüm değerlerine göre hesaplanır. Bu hesaplamada paylaşım konusu malların edinilmesinden doğan borçlar indirilir. Denkleştirme bedelinin derhal ödenmesi kendisi için ciddî güçlükler doğuracaksa, borçlu eş ödemelerin uygun bir süre ertelenmesini isteyebilir. Aksine anlaşma yoksa, tasfiyenin sona ermesinden başlayarak denkleştirme bedeline faiz yürütülür; durum ve koşullar gerektiriyorsa ayrıca borçludan güvence istenebilir. IV. Aile konutu ve ev eşyası 1. İptal veya boşanma hâlinde Madde 254- Evliliğin iptal veya boşanma kararıyla sona erdirilmesi hâlinde, ailenin ortak kullanımına özgülenmiş ve eşler arasında eşit olarak paylaşma konusu olan konutta kalmaya ve ev eşyasını kullanmaya hangisinin devam edeceği konusunda eşler anlaşabilirler. Konutta kalma hakkını elde eden eş, bu hakkın tapu kütüğüne şerh edilmesini isteyebilir. Eşlerin aile konutunda kimin kalmaya ve ev eşyasını kimin kullanmaya devam edeceği konusunda anlaşamamaları hâlinde, hakkaniyet gerektiriyorsa hâkim, olayın özelliklerini, eşlerin ekonomik ve sosyal durumlarını ve varsa çocukların menfaatlerini göz önünde bulundurarak bu hakka hangisinin sahip olacağına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re’sen karar verir; bu kararında kalma ve kullanma süresini belirleyerek tapu kütüğüne şerhi için tapu memurluğuna bildirir. Hâkim aksine karar vermedikçe hak, belirlenen sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer. Ancak, bu süre sona ermeden yararlanan tarafın durumunda değişiklik olması hâlinde, diğer taraf hâkimden, kararın gözden geçirilmesini isteyebilir. Eşler konutta kira ile oturuyorlarsa hâkim, gerektiğinde konutta kiracı sıfatı taşımayan eşin kalmasına karar verebilir. Bu durumda, kiralayanın sözleşmeden doğan haklarını güvenceye almak için gerekli düzenleme yapılmasına iptal veya boşanma kararıyla birlikte re’sen karar verilir. 2. Ölüm hâlinde Madde 255- Eşlerden birinin ölümü hâlinde, paylaşma konusu olan mallar arasında ev eşyası veya eşlerin birlikte yaşadıkları konut varsa; sağ kalan eş, bunlar üzerinde kendisine miras ve paylaşmadan doğan hakkına mahsup edilmek ve yetmezse bir bedel eklenmek suretiyle mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir. Haklı sebeplerin varlığı hâlinde sağ kalan eşin veya ölenin diğer yasal mirasçılardan birinin istemi üzerine, mülkiyet yerine intifa veya oturma hakkı tanınmasına da karar verilebilir. Sağ kalan eş, miras bırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek veya sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde bu hakları kullanamaz. Tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hükümleri saklıdır.
7. Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi’nin Hizmetleri
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi, Türk Medeni Kanunu çerçevesinde mal rejimleri, boşanma, mal paylaşımı, velayet ve tazminat konularında uzmanlaşmış bir hizmet anlayışı sunmaktadır.
Başlıca Hizmetlerimiz:
• Mal Ayrılığı ve Mal Paylaşımı Davaları: Mal ayrılığı rejimine tabi eşlerin haklarını koruma ve paylaşım süreçlerini yönetme.
• Hukuki Danışmanlık: Mal rejimi sözleşmelerinin hazırlanması ve müvekkillerin haklarının güvence altına alınması.
• Boşanma ve Tazminat Davaları: Boşanma sürecinde mal paylaşımı ve tazminat taleplerinde müvekkillerimize destek sağlıyoruz.
• Velayet Davaları: Çocukların üstün yararını gözeterek velayet konularında hukuki destek sunuyoruz.
8. Sonuç ve Öneriler
Türk Medeni Kanunu’nda mal ayrılığı rejimi, eşlere ekonomik bağımsızlık sağlarken, malvarlığı üzerindeki hakların korunmasına da olanak tanır. Ancak bu rejimin etkili bir şekilde uygulanabilmesi için profesyonel hukuki destek almak büyük önem taşır.
Pratik Öneriler:
• Mal rejimi sözleşmesi yaparken uzman bir avukattan danışmanlık alın.
• Boşanma veya diğer hukuki durumlarda, haklarınızı etkin bir şekilde savunabilmek için hukuki destek almaktan çekinmeyin.