Türkiye'de İflas Takibi

🧨 Doğrudan İflas Davası

Doğrudan iflas davası, ticari işletmelerin borçlarını vadesinde ödeyememesi ve mali durumlarının sürdürülemez hâle gelmesi durumunda başvurulan özel bir hukuki yoldur. Bu dava türü, hem borçlunun hem de alacaklıların haklarını korumayı amaçlayan, ticaret hukukunun en ciddi ve sonuç doğuran mekanizmalarından biridir. Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile İcra ve İflas Kanunu (İİK) birlikte uygulanır. Doğrudan iflas, genellikle alacaklı tarafından açılır; ancak borçlu şirketin kendisi de bu yola başvurabilir.

🏢 Tacirlik ve İflasa Tâbi Olma

İflas davası açılabilmesi için borçlunun tacir sıfatına sahip olması gerekir. TTK m.12–17 arasında tacirlik tanımlanmıştır. Bir ticari işletmeyi kendi adına işleten kişi tacir sayılır. Tüzel kişiler açısından ise anonim şirketler, limited şirketler, komandit şirketler ve kooperatifler tacir kabul edilir. Kamu tüzel kişileri ve kamu yararına çalışan bazı vakıflar, ticari işletme işletseler bile tacir sayılmazlar. Tacir olmayan kişiler hakkında doğrudan iflas davası açılamaz.

📌 Doğrudan İflasın Tanımı

Doğrudan iflas, alacaklının herhangi bir icra takibi başlatmadan doğrudan mahkemeye başvurarak borçlunun iflasını talep etmesidir. Bu dava, İİK m.177–178’de düzenlenmiştir. Alacaklı, borçlunun ödeme aczine düştüğünü, borçlarını vadesinde ödeyemediğini ve ticari faaliyetlerini sürdüremediğini ileri sürerek iflas talebinde bulunur. Mahkeme, borçlunun mali durumunu değerlendirerek iflas kararı verir.

⚖️ Görevli ve Yetkili Mahkeme

Doğrudan iflas davalarında görevli mahkeme Asliye Ticaret Mahkemesidir. Bu görev kamu düzenine ilişkin olup değiştirilemez. Yetkili mahkeme ise borçlunun muamele merkezinin bulunduğu yer mahkemesidir. Muamele merkezi, borçlunun ticari faaliyetlerini yürüttüğü, kararlarını aldığı ve işlemlerini gerçekleştirdiği yerdir. Bu merkez, ticaret sicilindeki adresle örtüşmeyebilir; mahkeme somut duruma göre değerlendirme yapar.

📋 Dava Açma Şartları

Doğrudan iflas davası açılabilmesi için bazı şartların birlikte gerçekleşmesi gerekir:

– Borçlunun tacir olması
– Borcun ticari nitelikte olması
– Borçlunun ödeme aczine düşmüş olması
– Borçlunun borcunu vadesinde ödememesi
– Alacaklının hukuki menfaatinin bulunması

Mahkeme, borçlunun ödeme gücünü, malvarlığını ve ticari defterlerini inceleyerek ödeme aczini değerlendirir. Borçlunun borcunu kabul etmesi ancak ödeme yapmaması, taahhüt vermesi fakat yerine getirmemesi gibi davranışlar aczin göstergesi sayılır.

🧾 Dava Süreci

Doğrudan iflas davası, alacaklının mahkemeye sunduğu dava dilekçesiyle başlar. Dilekçede borcun miktarı, vadesi, ödenmemiş olduğu, ihtarnameler, varsa icra dosyaları ve borçlunun ödeme aczine düştüğünü gösteren belgeler yer alır. Mahkeme, duruşma günü belirler ve borçluya savunma hakkı tanır. Taraflar delillerini sunar, tanık dinlenebilir, bilirkişi incelemesi yapılabilir.

Mahkeme, borçlunun mali durumunu değerlendirerek iflas kararı verir veya davayı reddeder. İflas kararı verilirse, borçlu şirket tasfiye sürecine girer. İflas masası kurulur, tasfiye memurları atanır, alacaklılar alacaklarını bildirir ve malvarlığı paraya çevrilerek dağıtılır.

🔐 İflasın Hukuki Sonuçları

İflas kararı, borçlu şirketin hukuki statüsünü kökten değiştirir. Şirketin malvarlığı üzerinde tasarruf yetkisi sona erer, tüm işlemler iflas idaresi tarafından yürütülür. Alacaklılar, iflas masasına alacaklarını bildirir. Öncelikli alacaklar (işçi alacakları, kamu alacakları) sıralamaya göre ödenir. Şirketin ticari faaliyetleri durdurulur, sözleşmeleri feshedilebilir, çalışanlar işten çıkarılır.

🧭 İflasın Kaldırılması

Borçlu şirket, iflas kararına itiraz edebilir. İtiraz süresi içinde mahkemeye başvurarak kararın kaldırılmasını talep edebilir. İtiraz gerekçeleri arasında borcun ödenmiş olması, ödeme aczinin bulunmaması veya dava şartlarının eksikliği yer alabilir. Mahkeme, itirazı değerlendirerek iflas kararını kaldırabilir veya kesinleştirebilir.

🔄 Yeniden Yapılanma ve Faaliyete Dönüş

İflas süreci, borçlu şirket için bir son olduğu kadar yeni bir başlangıç da olabilir. Şirket, iflas sonrası yeni bir yapılanma ile faaliyete geçebilir. Yeni ortaklık yapısı, farklı sektör seçimi veya borçların yapılandırılması ile yeniden ticari hayata dönülebilir. Ancak bu süreç, ciddi planlama ve hukuki danışmanlık gerektirir.

📢 İflasın İlanı

İflas kararı verildikten sonra, mahkeme kararı ticaret siciline tescil edilir ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir. Ayrıca iflas kararı, borçlunun faaliyet gösterdiği sektörel yayınlarda ve yerel gazetelerde de duyurulabilir. Bu ilan, alacaklıların alacaklarını bildirmesi ve üçüncü kişilerin bilgi sahibi olması açısından önemlidir.

🧮 Tasfiye Süreci

İflas tasfiyesi, borçlunun malvarlığının paraya çevrilerek alacaklılara dağıtılması sürecidir. İflas idaresi, borçlunun tüm varlıklarını tespit eder, değerleme yapar ve satış işlemlerini yürütür. Satışlar açık artırma veya pazarlık usulüyle yapılabilir. Elde edilen gelir, alacaklılara sıralamaya göre dağıtılır. Tasfiye sonunda iflas masası kapatılır ve şirket ticaret sicilinden silinir.

🧠 Alacaklıların Rolü

Alacaklılar, doğrudan iflas davasında aktif rol oynarlar. Dava açma hakkına sahip oldukları gibi, iflas sürecinde alacaklarını bildirme, tasfiye işlemlerine katılma ve iflas idaresine itiraz etme hakları vardır. Alacaklılar arasında öncelik sıralaması İİK m.206’da düzenlenmiştir. İşçi alacakları, nafaka borçları ve kamu alacakları öncelikli sıradadır.

🛡 Borçlunun Savunma Hakkı

Borçlu şirket, iflas davasında savunma hakkına sahiptir. Borcun ödenmiş olduğunu, ödeme gücünün bulunduğunu veya dava şartlarının oluşmadığını ileri sürebilir. Ticari defterlerini, banka kayıtlarını, cari hesap dökümlerini ve ödeme belgelerini mahkemeye sunarak iflasın haksız olduğunu ispat edebilir.

🚨 İflasın Kötüye Kullanımı

Bazı durumlarda iflas kurumu kötüye kullanılabilir. Borçlu, alacaklıları oyalamak, malvarlığını kaçırmak veya ticari yükümlülüklerden kurtulmak amacıyla iflas talebinde bulunabilir. Bu tür durumlarda mahkeme, kötü niyeti tespit ederse davayı reddeder ve borçlunun hukuki sorumluluğunu gündeme getirir.

🧾 İflas Kararının Ticaret Siciline Etkisi

İflas kararı verildiğinde, borçlu şirketin ticaret sicilindeki kaydı aktif durumdan “iflas etmiş” statüsüne geçirilir. Bu değişiklik, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilan edilir ve ilgili vergi dairesi, sosyal güvenlik kurumu, bankalar ve ticari ortaklar bilgilendirilir. İflas kaydı, şirketin hukuki ehliyetini sınırlar; artık şirket kendi adına işlem yapamaz, temsil yetkisi iflas idaresine geçer.

📦 İflas Masası ve Malvarlığının Tespiti

İflas kararıyla birlikte mahkeme, iflas idaresini oluşturur. Bu idare, borçlunun tüm malvarlığını tespit eder: taşınmazlar, araçlar, banka hesapları, alacaklar, stoklar, fikri haklar ve varsa iştirakler. Her kalem, değerleme uzmanları tarafından incelenir. Malvarlığı, iflas masasına dahil edilir ve tasfiye sürecine hazırlanır. Borçlunun gizlediği veya devrettiği mallar geri alınabilir; üçüncü kişilerle yapılan muvazaalı işlemler iptal edilebilir.

📑 Alacakların Bildirimi ve Sıralaması

İflas ilanından sonra alacaklılar, belirlenen süre içinde alacaklarını iflas idaresine bildirir. Her alacak, belgeyle desteklenmelidir: fatura, sözleşme, mahkeme kararı, icra takibi gibi. İflas idaresi, alacakları inceler ve geçerli olanları kabul eder. Alacaklar İİK m.206’ya göre sıralanır:

– Birinci sıra: işçi alacakları, nafaka borçları
– İkinci sıra: kamu alacakları (vergi, SGK)
– Üçüncü sıra: rehinli alacaklar
– Dördüncü sıra: adi alacaklar
– Beşinci sıra: faiz ve cezai şartlar

Her grup, kendi içinde eşit şekilde pay alır. Öncelikli alacaklar ödenmeden diğer gruplara geçilmez.

🛒 Malvarlığının Satışı

İflas idaresi, tespit edilen malvarlığını paraya çevirmekle yükümlüdür. Satışlar açık artırma veya pazarlık usulüyle yapılabilir. Taşınmazlar tapu üzerinden, araçlar noter aracılığıyla, ticari mallar ise ilanla satılır. Satıştan elde edilen gelir iflas masasına aktarılır. Satış işlemleri şeffaf olmalı, alacaklılara bilgi verilmeli ve itiraz hakkı tanınmalıdır.

📤 Dağıtım ve Tasfiye

Satış gelirleri, alacaklılara sıralamaya göre dağıtılır. Her alacaklı, iflas idaresinden payını alır. Dağıtım sonunda kalan tutar varsa, borçluya iade edilir. Tasfiye süreci tamamlandığında iflas masası kapatılır. Mahkeme, tasfiyenin tamamlandığını ilan eder ve şirketin ticaret sicilinden silinmesine karar verir. Bu aşama, şirketin hukuki varlığının sona erdiği noktadır.

🧾 İflasın Borçlu Açısından Sonuçları

Borçlu şirket, iflasla birlikte ticari faaliyetlerini durdurur. Temsil yetkisi sona erer, sözleşmeleri feshedilir, çalışanları işten çıkarılır. Şirketin itibarı zarar görür, bankalar kredi vermeyi durdurur, ticari ilişkiler kesilir. Borçlu, yeniden şirket kurmak isterse yeni ortaklık yapısı ve sermaye ile başlamak zorundadır. İflas, aynı zamanda kişisel sorumluluk doğurabilir; özellikle limited ve anonim şirketlerde yönetim kurulu üyeleri, kasıt veya ihmal varsa şahsen sorumlu tutulabilir.

🧠 İflasın Alacaklı Açısından Sonuçları

Alacaklılar, iflas sayesinde borçlunun tüm malvarlığına erişim sağlar. İflas masası, bireysel icra takibinden daha etkili bir tahsilat aracıdır. Ancak iflas süreci uzun ve karmaşıktır; alacaklılar sabırlı olmalı, belgelerini eksiksiz sunmalı ve iflas idaresiyle iş birliği içinde olmalıdır. Bazı alacaklar kısmen veya hiç ödenmeyebilir; bu durumda alacaklılar zararlarını başka yollarla telafi etmeye çalışır.

🧭 İflasın Alternatifleri

İflas dışında bazı alternatif yollar da mevcuttur:

– Konkordato: Borçlunun alacaklılarla anlaşarak borçlarını yapılandırması
– Yeniden yapılandırma: Şirketin sermaye artırımı, ortak değişimi veya faaliyet alanı değişikliğiyle toparlanması
– Özel tahkim: Tarafların mahkeme dışı çözüm yollarına başvurması

Bu yollar, iflasın ağır sonuçlarından kaçınmak isteyen şirketler için tercih edilebilir.

🧩 İflasın Önlenmesi İçin Öneriler

Şirketlerin iflasla karşılaşmamak için bazı önlemler alması mümkündür:

– Mali tabloların düzenli denetlenmesi
– Nakit akışının kontrol altında tutulması
– Gereksiz borçlanmadan kaçınılması
– Riskli yatırımların sınırlandırılması
– Hukuki danışmanlık alınması
– Ticari defterlerin düzenli tutulması

Bu önlemler, şirketin mali sağlığını korur ve iflas riskini azaltır.

📞 İletişim – Kenan Uysal Hukuk Ofisi

Kenan Uysal Hukuk Ofisi, İstanbul’un iki farklı noktasında hizmet vermektedir: Anadolu Yakası’nda Kadıköy/Yıldırım Sokak’ta ve Avrupa Yakası’nda Şişli/Büyükdere Caddesi üzerinde. Hukuki danışmanlık, içerik yönetimi ve dava süreçleriyle ilgili görüşmeleriniz için aşağıdaki iletişim kanallarını kullanabilirsiniz. Tüm başvurular gizlilik ve mesleki etik çerçevesinde değerlendirilir.

🏢 Kadıköy Ofisi

🏢 Şişli Ofisi

🌐 Genel Bilgiler