Rızasız Tıbbi Müdahale Davaları
Rızasız tıbbi müdahale, Tıbbi müdahaleler sırasında, hastanın rızasını almak sadece hukuki bir gereklilik değil, aynı zamanda etik bir zorunluluktur. Hastanın müdahaleye rıza göstermesi, onun vücut bütünlüğüne saygı duymanın ve özerk karar alma hakkını kabul etmenin bir sonucudur. Ancak, hastanın rızası alınmaksızın gerçekleştirilen tıbbi işlemler, hukuka aykırı ve kişilik haklarına doğrudan bir saldırı niteliği taşır.
Rızasız yapılan tıbbi müdahaleler, yalnızca fiziksel zararlarla sınırlı kalmaz; psikolojik, ekonomik ve sosyal anlamda da ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu yazıda, rızasız tıbbi müdahalelerin hukuki ve toplumsal boyutları, dava süreçleri ve çözüm yolları ayrıntılı olarak ele alınacaktır.
Rızasız Tıbbi Müdahalelerin Tanımı
Rızasız tıbbi müdahale, hastanın onayı olmadan gerçekleştirilen her türlü teşhis, tedavi veya cerrahi işlem anlamına gelir. Bu tür müdahaleler, hasta haklarının temel dayanağı olan “bilgilendirilmiş onam” ilkesinin ihlal edilmesiyle ortaya çıkar.
Örnek Durumlar
- Bir ameliyat sırasında, hasta veya yasal temsilcisi haberdar edilmeden ek bir cerrahi işlem yapılması.
- Hayati tehlike arz etmeyen bir durumda hastanın yazılı onayı alınmadan bir müdahale gerçekleştirilmesi.
- Estetik ameliyat sırasında hastanın bilgilendirilmediği ve onay vermediği ek düzeltici operasyonların uygulanması.
- Çocuğun ebeveynlerinden veya kısıtlı bireylerin vasilerinden izin alınmaksızın gerçekleştirilen işlemler.
Hukuki Dayanaklar
Rızasız tıbbi müdahaleler, Türk hukuk sisteminde çeşitli düzenlemelerle koruma altına alınmıştır. İşte bu alandaki hukuki temel kaynaklar:
1. Türk Anayasası
- Madde 17: Kimsenin, rızası dışında vücut bütünlüğüne müdahale edilemez. Hayati acil durumlar veya kanunda yer alan özel hükümler hariç, bireyin rızası esas alınmalıdır.
2. Türk Medeni Kanunu (TMK)
- Madde 23: Bireylerin vücut bütünlüğüne yapılacak müdahaleler ancak rızalarıyla gerçekleşebilir. Rızasız yapılan işlemler kişilik haklarının ihlali olarak kabul edilir.
- Madde 24: Kişilik haklarının ihlali durumunda bireylerin hukuki koruma talep etme hakkı bulunmaktadır.
3. Hasta Hakları Yönetmeliği
Hasta Hakları Yönetmeliği, hastaların tedavi süreçleri boyunca korunmasını sağlar:
- Madde 15: Hastanın bilgilendirilmeden ve onayı alınmadan yapılan işlemler hukuka aykırıdır.
- Madde 24: Her türlü cerrahi işlem veya tedavi, hastanın bilgilendirilmiş onamına dayanmalıdır.
4. Türk Ceza Kanunu (TCK)
- Madde 86: Kasten yaralama suçunun rızasız tıbbi müdahaleleri kapsadığı belirtilmiştir.
- Madde 26: Tıbbi müdahalelerin hukuka uygunluk sebeplerinden biri olan “rıza,” geçerli bir şekilde alınmadığında cezai sorumluluk doğar.
5. Uluslararası Belgeler
- Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi: Hasta özerkliğini ve rıza zorunluluğunu uluslararası düzeyde vurgular.
- Biyotıp Sözleşmesi: Biyomedikal uygulamalarda rızanın alınmasını zorunlu kılar.
Rızasız Tıbbi Müdahalelerin Etkileri
Rızasız tıbbi müdahalelerin yalnızca fiziksel değil, aynı zamanda psikolojik, sosyal ve ekonomik boyutları da bulunmaktadır.
1. Fiziksel Etkiler
- Yanlış veya gereksiz müdahaleler nedeniyle vücutta kalıcı hasar veya sakatlık oluşabilir.
- Sağlık sorunlarının artması ve tedavi sürecinin uzaması.
2. Psikolojik Etkiler
- Hasta, haklarının ihlal edilmesi nedeniyle travma yaşayabilir.
- Sağlık çalışanlarına ve sağlık sistemine olan güven kaybı.
- Süreç boyunca duyulan stres, anksiyete ve depresyon.
3. Ekonomik Etkiler
- Yanlış yapılan işlemler sonucunda ek tedavi ve ameliyat masraflarının artması.
- Hastanın uzun süreli iş gücü kaybı yaşaması.
4. Sosyal Etkiler
- Hastanın sosyal hayattan izole olması.
- Aile ve çevre ilişkilerinin zarar görmesi.
Rızasız Tıbbi Müdahale Davalarında Süreç
Rızasız tıbbi müdahale davaları, belirli hukuki aşamalardan geçerek yürütülür. İşte bu süreçler:
1. Delillerin Toplanması
- Hastane kayıtları, onam formları, tanık ifadeleri ve bilirkişi raporları delil olarak kullanılabilir.
2. İdari Şikâyet
Hasta, öncelikle Sağlık Bakanlığı veya ilgili kuruma idari şikâyette bulunabilir.
3. Adli Dava Açılması
Hastanın mağduriyeti giderilmezse adli mercilere başvurarak maddi ve manevi tazminat talep edebilir.
4. Mahkeme Süreci
Mahkeme, delilleri ve bilirkişi raporlarını inceleyerek kusur oranını değerlendirir. Hastanın lehine karar verilirse tazminata hükmedilebilir.
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi’nin Hizmetleri
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi, rızasız tıbbi müdahaleler sonucu mağdur olan bireylere profesyonel hukuki destek sunar:
- Davanın her aşamasında müvekkillerini temsil eder.
- Bilgilendirme ve rıza belgelerinin eksikliğini değerlendirir.
- Maddi ve manevi tazminat taleplerinin etkili bir şekilde yürütülmesini sağlar.
Sonuç
Rızasız tıbbi müdahaleler, hasta haklarının ihlali anlamına gelen ciddi bir durumdur. Bu tür durumlarla karşılaşan bireylerin haklarını yasal yollarla aramaları, sadece kişisel mağduriyetleri gidermekle kalmaz; aynı zamanda sağlık hizmetlerinin kalite standartlarının artırılmasına katkı sağlar. Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi, bu davalarda müvekkillerine kapsamlı destek sağlayarak hakların korunmasında öncü bir rol üstlenir.
Daha fazla bilgi almak veya hukuki destek talep etmek için Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi’nin web sitesini ziyaret edebilirsiniz.