Ticari Sözleşmenin Feshi: Hukuki Yollar, Riskler ve Uygulama
Ticari sözleşmelerin feshi, Türk Borçlar Kanunu (TBK) çerçevesinde, taraflar arasındaki ticari ilişkinin hukuka uygun bir biçimde sona erdirilmesidir. Bu süreç, karşılıklı yükümlülükler ve yüksek ekonomik değerler içerdiğinden, her aşaması hukuki sonuçları bakımından detaylı bir değerlendirmeyi gerektirir.
Bir fesih kararının, mevzuata uygunluk, delil düzeni, tazminat hesaplamaları ve ticari itibar açısından birlikte ele alınması, sürecin güvenli ve öngörülebilir ilerlemesini sağlar.
1. Sözleşme Kavramı ve Mevzuat Temeli
Ticari sözleşme, iki veya daha fazla tacir arasında ticari faaliyet kapsamında kurulan, borç doğuran ve karşılıklı yükümlülükler içeren bir hukuki ilişkidir.
| Kanun | İlgili Hükümler | Konu |
| Türk Borçlar Kanunu (TBK) | m. 117–m. 125, m. 430, m. 435 | Fesih ve sona erme hükümleri, haklı nedenle derhal fesih. |
| Türk Ticaret Kanunu (TTK) | m. 18 vd. | Tacir yükümlülükleri ve ticari iş hükümleri. |
| Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) | m. 4, m. 118 vd. | Dava usulü ve yetkili mahkeme (Asliye Ticaret Mahkemesi). |
2. Fesih Türleri ve Gerekçeleri
Ticari sözleşmeler, doğuş biçimine ve sebebine göre farklı yollarla sona erebilir:
| Fesih Türü | Dayanak | Açıklama |
| Süre Bitimiyle Sona Erme | Sözleşme hükmü | Belirli süreli sözleşmelerin süre dolunca kendiliğinden sona ermesi. |
| Karşılıklı Fesih (İkale) | Tarafların anlaşması | Tarafların ortak iradesiyle sözleşmeyi sonlandırması. |
| Tek Taraflı Fesih Bildirimi | Kanun veya Sözleşme | Belirsiz süreli sözleşmelerde makul süre öncesinden yazılı bildirimle sona erdirme. |
| Haklı Nedenle Derhal Fesih | TBK m. 435 | Dürüstlük kurallarına göre sözleşmeyi sürdürmesi beklenemeyecek durumlarda (örneğin, ödeme yükümlülüğünün sürekli ihlali, ticari sırların ifşası) derhal sona erdirme. |
3. Fesih Bildirimi ve Sürelere Uyum
Fesih bildiriminin hukuki geçerlilik kazanması için şekil şartlarına ve sürelere tam olarak uyulması gerekmektedir. Şekle uygun yapılmayan fesih bildirimi geçersiz sayılabilir ve haksız fesih nedeniyle tazminat sorumluluğu doğurabilir.
Fesih Bildiriminin Unsurları
Taraf bilgileri
Fesih tarihi
Fesih gerekçesi
Varsa ihtar veya ön bildirim süresi
Önemli Süreler: Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre
| Süre Türü | Tanımı | Hukuki Sonuç |
| Zamanaşımı Süresi | Sözleşme feshedildikten sonra doğan alacak ve tazminat talepleri için işlemeye başlayan süre (Genel olarak 10 yıl). | Süre dolarsa, borçlunun itirazı üzerine mahkeme talebi reddedebilir. |
| Hak Düşürücü Süre | Fesih bildiriminin veya fesih davası açma hakkının kanunen belirlenen süresi (Örn: İşe iade davası). | Süre dolarsa, fesih hakkı tamamen ortadan kalkar; mahkeme, re ‘sen (kendiliğinden) davayı reddeder. |
4. Fesih Sonrası Doğan Yükümlülükler ve Tazminat
Sözleşmenin sona ermesiyle birlikte tarafların yeni yükümlülükleri doğar ve fesih nedeniyle zarara uğrayan taraf tazminat talep edebilir.
Başlıca Yükümlülükler
Teslim edilmiş malların iadesi.
Ödenmemiş bedellerin tahsili.
Ticari sırların korunması yükümlülüğünün devamı.
Fesih nedeniyle doğan tazminatların ödenmesi.
Tazminat Talepleri
Fesih nedeniyle zarara uğrayan taraf, TBK m. 112 ve m. 120‘ye dayanarak tazminat talep edebilir.
Doğrudan Zarar Tazminatı
Kâr Kaybı Tazminatı
Sözleşmesel Cezai Şartlar: Taraflardan birinin sözleşmeye aykırı davranması halinde ödemeyi taahhüt ettiği bedeldir (TBK m. 179 vd.).
Fesih ve İcra İlişkisi
Sözleşme feshedildikten sonra ödenmeyen alacaklar için doğrudan İcra Müdürlüğü’ne başvurulabilir. Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi durumunda, alacaklı “itirazın iptali” davası açmak zorundadır.
5. Delil Yönetimi ve İspat Araçları
Fesih davasında ispat yükü, fesih iddiasında bulunan tarafa aittir. Bu nedenle delillerin düzenli, tarihli ve hukuki geçerliliği olan belgelerden oluşması şarttır:
Sözleşme metni ve yazılı fesih bildirimi.
Ödeme belgeleri ve ticari defter kayıtları.
Zarar hesaplamaları ve bilirkişi raporları.
Yazışma kayıtları (e-posta, resmi mesajlaşma).
Hukuki Destek ve Ofiste Yüz Yüze Değerlendirme
Ticari sözleşmenin feshi, teknik ve stratejik bir süreç olup, her bir sözleşme kendine özgü riskler barındırır. Fesih gerekçesinin, zarar hesaplamasının ve bildirim prosedürünün en doğru şekilde yapılandırılması için profesyonel destek almak önemlidir.
Avukat Kenan Uysal Hukuk Ofisi olarak, sözleşme metni, bildirim belgeleri, ödeme kayıtları ve ticari ilişki geçmişi eşliğinde süreci birlikte değerlendirerek, fesih kararınızın hukuki ve ticari açıdan güvenli ve öngörülebilir hale getirilmesini sağlamayı hedefliyoruz.
Görüşme talebinizle birlikte süreci planlamak üzere sizi İstanbul’daki ofislerimize davet ediyoruz.