güveni kötüye kullanma emniyeti suistimal
Madde 155 – (1) Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyedliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikâyet üzerine, altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.
KORUNAN MENFAAT: Mülkiyet hakkı ve kişiler arasında var olan güven duygusudur.
SUÇUN UNSURLARI
FAİL: Güveni kötüye kullanma suçunun faili suç konusu malın teslim edildiği kimsedir. Bu teslim bir satış ya da rehin değil aksine zilyedliğin yani fiili hakimiyetin her hangi bir sebep ( ödünç, tamir, emanet vs. ) ile teslim edilmesidir.
MAĞDUR: Bu suçun mağduru faile güven duyan ve suç nedeniyle güveni sarsılan kimsedir. Malın sahibidir.
SUÇUN MADDİ KONUSU: Güveni kötüye kullanma suçunun maddi konusunu TAŞINI veya TAŞINMAZ MALLAR oluşturur.
Güveni kötüye kullanma suçunun oluşabilmesi için başkasına ait olup da, MUHAFAZA ETMEK veya BELİRLİ BİR ŞEKİLDE KULLANMAK üzere ZİLYEDLİĞİ FAİLE DEVREDİLMİŞ BİR MAL SÖZ KONUSUDUR.
HAREKET: Bu suç seçimlik hareketli bir suçtur. Kanunda yazılı olan hareketlerin bir ya da birkaçının işlenmesi ile oluşur. Bu hareketler:
– Mal üzerine devir amacı dışında TASARRUFTA BULUNMAK,
– Devir olgusunu İNKÂR ETMEK ( Mal kendisininmiş gibi davranmak ).
Örn: Okumak için verilen kitabın satılması – kendisine emanet verilen kitabın fail tarafından sahiplenilmesi ve failin kitabın kendisine ait olduğunu söylemesi gibi.
Örn: Havaalanında kendisine taşınmak için verilen bavulun hamal tarafından kaçırılması HIRSIZLIKTIR. Çünkü hamal zilyet değildir. Yani fiili hâkimiyeti yoktur mal üzerinde. Bu durumda HIRSIZLIK SUÇU OLUŞUR.
Örn: Kargoya verilen bir bavulun kargo personeli tarafından sahiplenilmesi durumunda ise Güveni Kötüye Kullanma suçu oluşur. Çünkü kargo zilyeddir.
Örn: Kütüphanede okuduğu kitabı habersizce alıp evine götüren failin fiili HIRSIZLIKTIR. Çünkü burada failin yetkisi kitabı kütüphanede okumaktır. Ancak Evde okumak için ÖDÜNÇ ALINAN bir kitabın geri verilmemesi ya da satılması halinde güveni kötüye kullanma suçu oluşacaktır.
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ
Suçun, meslek ve sanat, ticaret veya hizmet ilişkisinin ya da hangi nedenden doğmuş olursa olsun, başkasının mallarını idare etmek yetkisinin gereği olarak tevdi ve teslim edilmiş eşya hakkında işlenmesi hâlinde, bir yıldan yedi yıla kadar hapis ve üçbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Örn. Tamircinin ya da kargo sahibinin bu suçu işlemesi nitelikli haldir.
MANEVİ UNSUR
Bu suçu kasten işlenebilen bir suç tipidir. Taksirle işlenemez. BU SUÇTA FAİLİN KASTI MALIN ZİLYETLİĞİ KENDİSİNE GEÇTİKTEN SONRA ORTAYA ÇIKAR. ( Devir olgusunu inkâr veya mal hakkında tasarrufta bulunmak şeklinde )
HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Hakkın kullanılması bir hukuka uygunluk nedenidir. Örneğin bir mal üzerinde rehin hakkı olan bir kimsenin alacağı ödeninceye kadar borçlunun malını elinde tutması ve nihayet bu malı satması bir hakkında kullanılması niteliği taşır ve suç teşkil etmez. Yine mağdurun rızası var ise bu da bir hukuka uygunluk nedenidir.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
Teşebbüs: Bu suça teşebbüs mümkündür. Örneğin, kütüphaneden ÖDÜNÇ ALDIĞI kitabı sahafta satarken yakalanan failin durumu teşebbüstür.
İştirak: Bu suçta iştirak söz konusu olabilir.
Failin olmadığını bildiği halde malı bu kimseden satın alan kimse SUÇ EŞYASINI SATIN ALMA SUÇUNU İŞLEMİŞ OLUR. Örn. Saatçiden başkasına ait olduğunu bildiği bir saati alan kimse suç eşyasını satın almaktan sorumlu olur.
İçtima: Güveni kötüye kullanma suçu genel bir suçtur. Bu sebeple zimmet suçu söz konusu olduğunda güveni kötüye kullanma değil zimmet suçuna ilişkin hükümler uygulanır. Çünkü zimmet suçu daha özel hükümdür.
KOVUŞTURMA
Bu suçun temel şekli TAKİBİ ŞİKAYETE BAĞLI suç iken, nitelikli haller KAMU DAVASIDIR.